maandag 21 mei 2018

Automatisme,


Het is snel gegaan, in tegenstelling tot tegenwoordig liep je enkele decennia terug, in Portugal nog kans bij onoplettendheid door een ezel of ezelkar van een zandweg in de berm te worden gedwongen. Nu is de kans groter dat je door tweehonderd paarden onder de motorkap van een automobiel over het asfalt wordt verspreid. Hij is belangrijk "de automobiel" voor de Portugezen! (eigenlijk in meer zuidelijke landen) zoals bij ons vroeger wordt het hier nog als statussymbool gezien en je viriliteit (sorry dames) wordt er op afgemeten. Ondanks het voor nog velen schaarse inkomen staan er vaak auto’s voor een armzalige deur waarvan ik alleen kan dromen. Ik wil niet generaliseren want niet alle Portugezen rijden alsof ze nog op een ezelkar zitten maar stunten-makers kom je hier regelmatig tegen. De wegen mankeert het niet aan, ze zijn gewoon goed en vaak leeg en misschien daarom worden er vaak capriolen uitgehaald met de gedachten dat er toch niemand last van kan hebben……….

We liepen als noordelijke landen natuurlijk wat eerder voorop, gezien ons economisch klimaat maar ook in de beginjaren dat een auto voor meer mensen bereikbaar werd, verbonden we er enige status aan. 
Mijn vader verruilde zijn bromfiets in de jaren zestig voor zijn eerste auto waar hij meer onderlag dan in reed. Het ging hier om Volkswagen kever cabrio die voorheen een leven bij de Duitse politie had gehad. Redelijk bijzonder dat hij daar voor gekozen had, het zal wat te maken hebben gehad met het feit dat hij in een auto ging rijden die de Duitse autoriteiten had gediend en hij daar nu de baas over was. Ik vermoed dat het een therapeutische keus is geweest (hij had enkele jaren in een concentratiekamp moeten doorbrengen). Het enige wat hij altijd wilde beamen van de Duitsers is, dat er kwaliteit vandaan kwam. Ook hij was iemand die er van  overtuigd  was dat er geen betere chauffeur was dan hijzelf en kon vloekend eenieder terecht wijzen die er in zijn ogen niets van  kon………….

Als kind ging je er ook vanuit dat jou pappie de beste chauffeur van de wereld was maar naarmate je ouder werd en je goed van slecht wat beter kon onderscheiden, sloop er wat twijfel in mij en ons gezin. Bij elke vrolijke rit werd er wel wat gevloekt of op het voorhoofd gewezen naar andere weggebruikers en hij was de enige oplettende. Jaren gingen voorbij en de ene na de andere auto werd aangeschaft omdat hij niet gauw tevreden was, er waren te weinig middelen om een betrouwbare auto te kopen. De autoritten met pa waren voor ons geen echt genoegen meer en we sprongen een gat in de lucht dat ons ma haar rijbewijs ging halen. Het verschil was duidelijk, moeder had er meer gevoel voor om auto te rijden. Pa had een agressieve rijstijl, hij schakelde pas over nadat de automotor bijna niet veel toeren meer kon draaien en vertraagde dus eigenlijk bij het overschakelen dan versnellen.  Een spuugzakje was dan ook geen overbodige luxe……….

Nu moeders ook door haar rijervaring erachter kwam dat haar man eigenlijk geen beste chauffeur was en wist dat het een hekel punt voor hem was om hem daar op aan te spreken bood ze vaak aan om zelf te rijden. Dat was voor het gezin een verademing als moeder reed, vader wilde nog wel eens een opbouwende aanwijzing geven maar kwam er gauw achter dat alles op rolletjes verliep. Toch op de momenten dat er lange ritten gemaakt moesten worden zoals vakanties zagen we de bui al hangen. Mijn moeder kon dan niet voorkomen dat manlief het stuur weer overnam want als overtuigd chauffeur kon je niet je vrouw de hele weg laten rijden. Dus als kinderen hadden we spuug en rust momenten. Mijn moeder probeerde het wel eens om hem te bewegen wat eerder over te schakelen maar dan beweerde hij geen vrouw te zijn. Hij was echt de mening toegedaan dat hij sportief reed……

Moeder opperde eens dat het misschien wel wat was om in de toekomst een automaat te kopen. Dat was tegen het verkeerde been van pa, die beweerde dat automaten voor oude wijven was of mensen die maar een half rijbewijs hadden. Na enkele jaren en groeiend maandsalaris kon die ouwe eindelijk een splinternieuwe auto aanschaffen en beiden togen zij naar de autodealer om er één uit te gaan kiezen. Ze hadden al veel folders doorgespit en wisten wat ze wilden, alleen de kleur was nog een issue. Daar waren ze na het bezoek aan de dealer snel uit en een koopovereenkomst werd getekend het betrof hier een auto met vier deuren, groen, en een tweeliter motor. Trots als een pauw werd de aanschaf van een nieuwe auto thuis door vader aan ons meegedeeld. De auto moest nog uit Duitsland komen (ssst, eigenlijk uit Antwerpen) dus kon wel een maandje duren. Het was net of pa de lotto had gewonnen, hij ging iedere dag zo vrolijk naar zijn werk. Het moet het kind in hem geweest zijn dat in afwachting was van een cadeau voor zijn verjaardag………

Ik vroeg moeder of ze nog aan een automaat gedacht hadden en ze antwoordde er totaal niet aan gedacht te hebben, waarschijnlijk ook gezien pa zijn standpunt daarin want hij kon zo koppig zijn als een ezel. Ik had het zaadje gepland met die vraag en een uur later belde ze de dealer dat ze toch iets wezenlijks waren vergeten met betrekking tot de nieuwe auto en of er nog een optie aan toegevoegd kon worden. Dat was geen probleem en ze moest er niet speciaal voor naar de dealer om de overeenkomst te veranderen. Zeg maar niets tegen je vader dan is dat een verrassing voor hem was haar overtuiging. Overbodig was die mededeling, ik keek wel uit om hem te vertellen dat hij een oude wijven auto had gekocht. Het duurde nog zes weken voor het telefoontje van de dealer kwam dat de auto geleverd kon worden. Het was een zaterdag en we waren allen vrij, mijn ouders gingen om de nieuwe auto. Vader vroeg nog of ik mee wilde maar ik gaf te kennen dat ik hem thuis wel uitgebreid zal bekijken…………

Natuurlijk wachtte ik in spanning af op hun thuiskomst. Na enkele uren kwam de nieuwe auto de oprit van ons huis op rijden met een glimmende vader achter het stuur. Uiteraard begaf ik me gelijk naar buiten om belangstelling te tonen maar vooral om zijn oordeel te horen over de niet verwachtte uitvoering. Hij stapte met trots uit zijn bolide en liep alle toen nieuwe opties na die de nieuwe auto had zoals stuurbekrachtiging, radiocassette, elektrische antenne enz. Geen woord over de automatische versnellingsbak. Er volgde het moment om een ritje te maken  en trots reden we de oprit af en hij keek me vol spanning aan, ik gebaarde van niets en hij vroeg of mij niets opviel? Hij wees op de automaat "Wat een luxe" riep ik schijnheilig  "Ja nu rijd ik echt in een limousine, ik moet alleen nog maar gas geven en de rest gaat vanzelf" zei hij "Ik wist niet dat je een automaat gekocht had" zei ik slinks. Hij keek me aan over zijn bril en zei "zit standaard in de betere auto! jongen" en daar liet ik het maar bij………

Op een moment alleen met mijn moeder vroeg ik haar hoe hij de confrontatie had verwerkt met het feit dat de auto een automaat had. De autoverkoper had volgens haar nog even een duit in het zakje gedaan en gezegd dat het niet meer van deze tijd was dat zulke luxe auto’s nog met een gewone schakelbak werden uitgevoerd en pa had zich daar trots mee verzoent. Even was ze nog bang geweest voor een mindere reactie op de weg naar huis omdat pa met zijn koppelingsvoet op de rem getrapt had en bijna met zijn snuit door de voorruit was gegaan. Dat kwam volgens hem omdat de auto met rembekrachtiging was uitgevoerd. Hij was de automaat al snel gewend en vond zijn auto de meest luxe die hij ooit gehad had……..

Ik denk nog vaak aan mijn pa hier in Portugal……………
Groet Ferrie 
  



zondag 13 mei 2018

Oud, ouder, oudst


Het was een pakje Duracell batterijen in de winkel dat me deed beseffen dat het leven eindig is, ze hadden een houdbaarheidsdatum  tot 2038…….mijn batterij zal dan wel op zijn! Alles best, als huizen bomen en kerken mij overleven maar een paar lullige baterijen vond ik schokkend. Na thuiskomst stelde ik Ingrid voor om nog meer van Portugal te gaan bekijken. Wat me geïnspireerd heeft vertelde ik maar niet. Ik woon nu al weer zeven jaar in het centrum van Portugal en wil het zuiden wat gaan exploreren. Ingrid was er ook voor in en middels internet werd er een huisje in de Alentejo gehuurd voor een week. Mijn voorwaarde was in een klein dorp en in de natuur, ik heb het niet meer zo op drukte. Het heeft ook iets speciaals om een vakantiehuisje te huren terwijl je zelf in de branche zit. Ze vond er één en er werd geboekt. Het weekend voor vertrek (die maandag) overviel mij een buikgriep met krampgolven waar een surfer jaloers op zou zijn……….

Totaal van de kaart sleepte ik mij door het weekend. Ik zag de vakantieweek al in het water vallen. Mijn toiletbezoeken waren tal en fecaliënrijk, het toiletpapier ervaarde ik als een nootmuskaatrasp en het was dus een kwestie van pappen en nat houden. Ik heb het al eerder beschreven ik ben als man zittend gaan urineren om gespetter te voorkomen dat zouden mannen meer moeten doen! Het heeft zijn voordelen; de zitpositie geeft direct zicht op je ondergoed (vrouwen weten dat allang) wat een aardige indicatie kan geven dat het tijd wordt voor een eventuele verschoning. Mannen kunnen strontvervelend zijn als ze ziek zijn en in mijn geval was dat letterlijk en figuurlijk. Ingrid zag de bui al hangen en kon de vakantie twee dagen uitstellen. Het vertrek zou dus de woensdag worden! Zelfs die woensdag was ik nog niet de oude. Ingrid had alles geregeld en gepakt het enige wat ik moest doen was in de auto stappen en een zitpositie te zoeken om mijn schrale achterwerk te ontzien…….

Wonder boven wonder begon ik mij beter te voelen en als passagier genoot ik van de uitzichten. We hadden er voor gekozen om de tolwegen te vermijden met het idee meer van de omgeving te zien. Ik had mij voorgenomen om Ingrid (de chauffeuse)  te ontzien van commentaar waar ik mij nog al eens schuldig aan maak als ik zelf niet rijd. Het navigatietoestel werd van locatie naar locatie ingesteld omdat je anders overal voorbij vliegt. Het toestel is al wat gedateerd en zou eigenlijk een update moeten hebben. Met het ouder worden zie ik wat slechter dan vroeger en mijn taak was het sprekende navigatietrutje te ondersteunen met visuele waarneming op het schermpje. Dat mondde dan toch weer uit in meningsverschillen tussen Ingrid en de TomTom-trut en mijzelf, in plaats van één vrouw  had ik er nu met twee te maken. Toch had dat ook weer voordelen, Ingrid vond het minder erg als ik het niet met het TomTom-trutje eens was en ik kon er lustig op los schelden zonder dat ze wist wie in dat geval de aangesproken persoon was………

Ons uitvalbasis was een vakantiehuisje in een dorpje waar het leven totaal uit was, er woonden alleen nog maar hoogbejaarden en een paar verdwaalde buitenlanders. De natuur met zijn kurkeiken was overweldigend. Nieuwsgierigheid dwong ons om voor het avondeten de plaatselijke taverne te bezoeken. Alsof we in een tijdmachine waren gestapt dat was wat ons overkwam. Nog nooit had ik zo een kale bende gezien twee tafels, een houten toog, een vat wijn en wat verdwaalde glazen en een lege fles was de totale inboedel. In het midden van de taverne stond een koperen schaal waar een vuurtje in smeulde om de kilheid te bestrijden. Er stond een oude man achter de toog en er zat een leeftijdsgenoot van hem op een stoel met zijn handen uitgestrekt warmend boven de koperen schaal. Nou “doe ons maar een wijntje” vroeg Ingrid en we namen plaats op wat krakkemikkige houten stoelen……

De waard wat later bleek ooit de burgermeester van het gehucht te zijn geweest schonk wat wijn vanuit het vat in een lege fles en vanuit de fles in ons glas. Het was gelijk afrekenen en de schade bedroeg dertig eurocent per glas. De Alentejo wijn was voortreffelijk en als ik drie euro had moeten betalen was het de wijn ook waard geweest. We lieten ons glas nog eens volmaken en trakteerde de mannen op een glas. Er kwam een gesprek opgang en langzaam druppelde wat volk binnen die ook het naadje van de kous moesten weten. Wie we waren? Wat we deden? En hoelang we bleven? De gemiddelde leeftijd lag rond de tachtig en ouder. We werden ingewijd in het reilen en zeilen van het dorp. De sluitingstijd van de taverne lag rond acht uur in de avond waarna de bevolking zich naar huis begaf om te eten. In tegenstelling tot de normale gang van zaken werd er die dag toch wat langer gebleven er werden nog wat takken op het vuurtje gegooid en wijn vloeide rijkelijk………

De stemming was opperbest en om de honger wat te stillen werden er wat mandarijnen op tafel gelegd, makkelijk eten voor de tandeloze en vol vitaminen om klaarblijkelijk met het doel om nog ouder te worden. Er moesten leeftijden geraden worden en beroepen zoals wijnboertjes, herders, steenhouwers en ga zo maar door. De glazen moesten eerst leeggedronken worden voor er een nieuwe ingeschonken werd, dat resulteerde in het feit dat de waard achter je ging staan met de opnieuw gevulde fles en je maande om je glas leeg te drinken om dat er weer een rondje was gegeven. Het werd een geweldige avond mede door de verhalen van mensen die al een heel leven achter de rug hadden. Rondje naar rondje maakte de boel vrolijk en jolig en men nodigde ons uit om de volgende dag de lunch te gebruiken in het ouderen dagcentrum. Ik voelde me er wat te jong voor en probeerde het af te wimpelen. Ik vond geen gehoor, hoe kun je nu gebraden kip met patat en een toetje afslaan………

Halftien rolden we de deur uit van de taverne die nog een tijdje van binnen op slot was gedraaid omdat één van de gasten er op stond dat er toch niemand naar buiten ging zonder dat hij getrakteerd had. We voelden ons geen vakantieganger meer, op één avond was je iemand van hen. U begrijpt dat slapen geen probleem was ik viel als een blok in slaap. Ook de volgende dag voelden wij aan de atmosfeer in het ouderen dagcentrum dat men het leuk vond dat wij met hen de lunch  gebruikte en weer hadden we een leuke middag. We hebben nog veel rond gereden met als doel, het verkennen van het zuiden te bewerkstelligen. Na een dag verkenning en thuiskomst in ons vakantiehuisje ging ons gesprek over wat we allemaal al gezien hadden in ons leven en dat misschien de helft of meer van de bewoners in dit dorp nooit verder dan de Alentejo waren geweest en toch ook zo van hun oude dag konden genieten…….

Onder de voorwaarden dat je gezond oud wordt is dat een zegen en haast maken om alles mee te maken en te hebben in je leven is geen pre om gelukkig te kunnen zijn. Ingrid stelde dat ik er nu echt niet alles aan gedaan hebt om oud te worden;  ‘Je drinkt te veel, rookt teveel en je zou meer gezond moeten eten’ was haar conclusie. Daar kon ze wel eens gelijk in hebben, ik zal er wat aan gaan doen!

Morgen naar de winkel en dan vreet ik wel wat Duracell batterijen.

Groet Ferrie.